11-11-2009

Advies aan Samenwoners

Naar de notaris of gezinsuitbreiding !
Een paar kwesties geleden zijn wij ingegaan op de gevolgen van de miljoenennota die in september door het Kabinet is gepresenteerd. Vandaag staan wij met u stil bij een andere belangrijke verandering die in 2010 gaat optreden voor met name de samenwoners. De staatssecretaris wil namelijk vanaf 2010 in de Algemene Wet inzake Rijksbelastingen AWR) een basis partnerbegrip invoeren. Op dit moment is het zo dat in verschillende fiscale wetten, maar ook in de sociale verzekeringswetten, allerlei verschillende partnerbegrippen voorkomen. De voorstellen hebben tot doel meer eenduidigheid aan te brengen in de wetgeving. Tegelijkertijd geeft de staatssecretaris aan dat er toch verschillen mogelijk blijven. Zeker voor stellen die in de komende tijd voor het eerst gaan samenwonen in een nieuwe woning, is het belangrijk dat zij zich voor die tijd oriënteren op ondermeer de fiscale gevolgen van het samenwonen. De voorgestelde wijzigingen hebben echter ook invloed op stellen die al geruime tijd zonder samenlevingscontract samenwonen en nog geen gezamenlijke kinderen hebben.

Wanneer is in 2010 sprake van (fiscale) partners ?
Uitgangspunt wordt dat alleen echtgenoten, geregistreerde partners en ongehuwden met een notarieel samenlevingscontract worden aangemerkt als (fiscale) partners. In de verschillende heffingswetten kunnen dan specifieke aanvullingen op het basisbegrip worden opgenomen. Voor inkomensafhankelijke regelingen die onder de AWR vallen is de financiële draagkracht van beide partners bepalend voor de hoogte van de tegemoetkoming. De gekozen samenlevingsvorm is niet van belang.

Is een notarieel samenlevingscontact nodig voor hypotheekrenteaftrek?
Ook in de Wet inkomstenbelasting 2001, die ondermeer van toepassing is voor bepaling van de hypotheekrenteaftrek, wordt uitgangspunt dat samenwoners een notarieel contract nodig hebben. Het zogenoemde fiscaal partnerschap wordt voor hen dan ook een automatisme –net als bij gehuwden- en kan niet langer jaarlijks worden gekozen. Alleen indien sprake is van een fiscaal partnerschap mogen samenwonenden bepalen aan wie van hen bepaalde aftrekposten, zoals hypotheekrente, worden toegewezen. Het is daardoor een belangrijk onderdeel van de fiscale vraagstukken bij samenwonenden.

Wat gebeurt er bij samenwoners zonder notarieel contract?
De wetgever wil samenwoners zonder notarieel samenlevingscontract in een aantal gevallen toch in aanmerking laten komen voor fiscaal partnerschap. De voorkeur gaat dan wel uit naar objectief controleerbare criteria voor partnerschap, zoals het hebben van gezamenlijke kinderen. De onderlinge verbondenheid tussen de samenwoners gaat dan verder dan het behalen van schaalvoordelen….met andere woorden; ze zijn echt partners. Ook zij krijgen te maken met een verplicht fiscaal partnerschap. 

Gevolgen voor de successiewet
In de successiewet, waarin de spelregels zijn opgenomen voor de fiscale afwikkeling van een erfenis, is de verzorgingsgedachte een onmisbaar onderdeel van het partnerbegrip. De verzorgingsgedachte is de reden voor de relatief lage tarieven en de relatief hoge partnervrijstelling, die na het overlijden van een van de partners worden toegepast. Echtgenoten en geregistreerde partners hebben een wettelijke wederzijdse zorgplicht, dus zij komen hiervoor in aanmerking. Samenwoners die na hun 18e jaar een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd, komen voor het (fiscaal) partnerschap in aanmerking, als zij in een notarieel samenlevingscontract een wederzijdse zorgplicht hebben vastgelegd. Daarnaast zijn er nog aanvullende eisen, namelijk: de gemeenschappelijke huishouding moet tot aan het overlijden tenminste 6 maanden hebben geduurd en ingeval van schenking tenminste 24 maanden. Inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie op hetzelfde adres is een voorwaarde voor een gemeenschappelijke huishouding. Samenwoners die inmiddels langer dan 5 jaar samenwonen na hun 22e, komen onder de huidige wet ook in aanmerking voor de grote vrijstelling en het lage tarief. Die mogelijkheid vervalt volgend jaar.

Conclusie: als samenwoners vanaf 2010 nog in aanmerking willen komen voor fiscaal partnerschap moeten ze naar de notaris, of nadenken over gezinsuitbreiding. Een bezoekje aan de notaris is vermoedelijk voordeliger. Samenwonenden doen er daarbij ook goed aan de notaris gelijktijdig testament te laten opstellen, zodat ook na het overlijden van een van de partners de erfenis wordt afgehandeld, zoals ze dat zelf met elkaar hebben afgesproken.

Nemassdeboer maakt gebruik van functionele, analytische en tracking cookies. Instellingen