Tweede Kamer luistert naar kritiek op hypotheekregels

Bij de behandeling van het Belastingplan 2018 heeft de Tweede Kamer een aantal moties ingediend die positief zijn voor huizenbezitters met een lopende hypotheek. De voorstellen liggen in lijn met de ideeën die de afgelopen jaren door hypotheekadviseurs zijn aangedragen. Het zou dan ook mooi zijn als de Minister en de geldverstrekkers de moties gaan opvolgen en de klant werkelijk centraal gaan stellen. In deze kwestie gaan we dieper in op het belang van de ingediende moties voor de consument.

Motie 1 - Aanpassing toetsmoment voor toe te passen leennormen: vooraf of achteraf
Sinds 1 juli 2016 krijgen consumenten niet meer vooraf maar pas achteraf, bij het definitieve akkoord van de geldverstrekker, duidelijkheid over op welke leennormen wordt getoetst: die van het huidige jaar (nu 2017) of die van het nieuwe jaar (2018). Omdat de leennormen jaarlijks op 1 januari worden gewijzigd, kan dat gevolgen hebben voor een lopende aanvraag, als deze pas in het nieuwe jaar kan worden goedgekeurd. Denk daarbij bijvoorbeeld aan langer lopende nieuwbouwtrajecten of de eindejaar periode.

De hypotheekadviseurs en de NHG zouden graag zien dat het aanvraagmoment bepaalt welke leennormen van toepassing zijn. Op die manier heeft de klant vooraf duidelijkheid of hij de woning kan kopen. Afgelopen week diende de VVD-fractie een motie in waarin de minister wordt verzocht om in te stemmen met een overgangstermijn van één maand. Tevens wordt de regering verzocht om opnieuw in gesprek te gaan met de branche om voor de komende jaren tot een werkbare oplossing te komen. De motie werd met maar liefst 150 stemmen vóór aangenomen. Voor het lopende jaar lijkt de voorgestelde aanpassing niet meer haalbaar te zijn, omdat aanpassing van de hypotheek systemen te veel tijd vergt.

Motie 2 - Oversluiten in stappen
De CDA-fractie diende vorige week een motie in waarin de regering wordt opgeroepen om ‘oversluiten in stappen’ mogelijk te maken. Hiermee zou de consument, naast oversluiten en rentemiddelen, nog op een derde manier kunnen profiteren van de huidige lage rente.

Bij deze regeling kan de klant er dan voor kiezen om het boetevrije aflosbare deel (jaarlijks 10, 15 of 20% van de oorspronkelijke hoofdsom of leningdeel) om te zetten naar de huidige rente. Voordeel hiervan is dat de klant, tegen geringe kosten en werkzaamheden, binnen een aantal jaar kan profiteren van fors lagere maandlasten.

Het grootste pluspunt is dat mensen met een aflossingsvrij deel de mogelijkheid krijgen om wat meer te gaan aflossen, zonder dat de lasten stijgen. Dat kan door het rentevoordeel te gaan inzetten voor aflossing. Interessant dus wanneer oversluiten of rentemiddeling niet interessant of haalbaar is, zoals bij mensen waar het huis van onder water staat. Ook voor mensen die niet beschikken over spaargeld om een boete te betalen of waarvan de rente nog lang vaststaat, biedt dit een mooie oplossing. Voor ouderen biedt gedeeltelijk omzetten misschien wel de enige mogelijkheid om de maandlasten op termijn betaalbaar te houden. En dat betekent een win-winsituatie, want ook de geldverstrekker is erbij gebaat als er meer wordt afgelost en de maandlasten betaalbaar blijven.

Motie 3 - Beperking van de aflossingsverplichting
De derde motie die vorige week werd aangenomen, is die waarin SGP en Groen Links het Kabinet oproepen te onderzoeken of de aflossingsverplichting kan worden beperkt tot 70% van het hypotheekbedrag. Sinds 2013 geldt voor nieuwe hypotheken de verplichting om de hele hypotheek in maximaal 30 jaar in te lossen. De vraag is in hoeverre consumenten echter gebaat zijn bij volledig aflossen van hun hypotheek. Deze eis vormt namelijk een wezenlijk verschil met de situatie van huurders, die bijvoorbeeld ook na pensionering een huurverplichting houden.

Samenvatting en Conclusie
De keuze hoe lang de rente moet worden vastgezet is, net als de vraag ‘hoeveel af te lossen’ deels een gevoelskwestie waarop geen goed of fout antwoord is te geven. De betaalbaarheid nu en in de toekomst moet altijd het uitgangspunt zijn. Daarvoor is van belang dat een ervaren adviseur de mogelijke financiële risico’s en de totale hypotheeklasten over de hele looptijd goed in kaart brengt. Met een hypotheek die op maat wordt gemaakt, kan aflossen worden afgestemd op het sparen voor het pensioen of andere uitgaven. Daardoor kunnen ouderen langer zelfstandig blijven wonen, zonder financiële zorgen. Bij de twintigers en dertigers wordt voorkomen dat zij geconfronteerd worden met onnodig zware lasten als zij, gevolg van hun levensfase, al allerlei spaarverplichtingen hebben.

De Kamerleden hebben geluisterd naar de hypotheekadviseurs en consumentenorganisaties en zijn met goede voorstellen gekomen. De Minister heeft nu tot 11 december om met een reactie te komen.

Nico Karhof, hypotheekadviseur en financieel planner