Vragen over de kredietcrisis

’Mijn bank’ valt om en dan?
De kredietcrisis houdt ons inmiddels allemaal bezig. In de gesprekken met onze klanten merken wij dat veel mensen ongerust zijn over hun eigen financiele toekomst. Vandaag gaan we in op een paar vragen die ons daarover in de afgelopen weken vaak werden gesteld. Veel mensen hebben zowel hun hypotheek en hun betaalrekening, maar ook de spaargelden en beleggingen ondergebracht bij één bank. Stel dat je ’s morgens de ochtendkrant van de mat pakt en daarin leest dat ’jouw’ bank die nacht is omgevallen. Er was geen redden meer aan. Wat dan? Op zich hoef je je dan niet direct zorgen te maken. Het huis blijft van jou en die kartonnen doos onder de brug is niet nodig. De vraag is alleen aan wie je nou je hypotheekschuld gaat afbetalen, en wat er met je tegoeden gebeurt. 

De hypotheek
Voor wat betreft je hypotheek: dat hangt af van de vraag bij wie je hypotheek ondergebracht wordt. Er kan ieder geval niet zonder meer afgeweken worden van de juridische overeenkomst die je voor jouw hypotheek hebt gesloten. Daarin liggen de voorwaarden vast. Dus als een andere bank de hypotheekportefeuille uit de overblijvende delen (de boedel) van de failliet gegane bank overneemt, dan kan die kopende bank niet zomaar andere voorwaarden gaan stellen. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook toen NIB Capital de hypothekenportefeuille van het in 2005 failliet gegane Van der Hoop overnam, ter waarde van 150 miljoen euro. 

Wil de kopende partij alsnog de juridische overeenkomst met jou openbreken, dan zal de bank in principe voor iedere hypotheekovereenkomst een gang naar de rechter moeten maken. Dat zou een feestje zijn voor de advocaten in Nederland, en qua kosten ondoenlijk. De kans dat dit gebeurt is daarom zó klein, dat je eigenlijk al niet eens over een kans kunt spreken. Dan blijft de vraag: wat nu als zo’n grote bank omvalt, en de hypotheekportefeuille is zo groot dat een andere bank die onmogelijk kan overkopen? De waarde van zo’n portefeuille is immers tientallen, zoniet honderden miljarden euro groot. 

Indien nodig grijpt de overheid in
Miljoenen Amerikanen betalen hun hypotheekrente inmiddels aan de overheid. Dat was een gevolg van de overname door de overheid toen toen hypotheekverstrekkers Fannie Mae en Freddie Mac omvielen. In Engeland gebeurde hetzelfde met Northern Rock. Ook hier is de kans zeer groot dat de Nederlandse overheid dergelijke maatregelen gaat nemen als de nood aan de man is. dat gebeurt dan in samenwerking met De Nederlandsche Bank (DNB) in samenwerking met andere centrale banken en andere grote banken. Officieel wil De Nederlandsche Bank niets zeggen over wat het zal ondernemen als het ergste scenario zich ontvouwt. “Geen commentaar”, zegt men daar. Dat is misschien een vreemd antwoord, maar de stilte van DNB is juist logisch. Want als de centrale bank zou zeggen dat er heus wel een vangnet is voor zulke eventualiteiten, dan zou dat voor onverantwoordelijke bankdirecteuren misschien een vrijbrief zijn om extreme risico’s te gaan nemen. 

De enige manier waarop het faillissement van je bank dus een impact kan hebben op je woningbezit, is als je huis minder waard wordt. Dit kan in principe alleen als de bank die failliet gaat zo belangrijk is voor het financiele systeem dat als één ervan omvalt, alle andere banken er fors door geraakt kunnen worden. Dan krijgt ook de economie een flinke klap, en in een zwakke economie dalen of stabiliseren doorgaans de huizenprijzen. 

Een paar weken geleden noemde Wouter Bos dergelijke banken ‘systeembanken’. ING, Rabobank, Fortis en SNS (Regio) Bank behoren tot deze categorie, maar waarschijnlijk zal de overheid ook andere grote banken als Van Lanschot niet in de kou laten staan als de nood aan de man is. 

Spaargeld
Voor spaargeld gold tot voor kort dat op basis van de zogenaamde depositogarantieregeling van De Nederlandsche Bank, de overheid garant stond voor 20.000 euro per rekeninghouder. Je bank moet dan wel voorkomen in het Register Kredietinstellingen en Financiële Instellingen. De volgende 20.000 euro was voor 90 procent gegarandeerd door de overheid. Dat maakte in totaal 38.000 euro waar je op kon rekenen. Als gevolg van de onzekerheid door de crisis heeft het Kabinet de regeling tijdelijk (vooralsnog tot eind 2009) opgehoogd tot € 100.000,00 per rekeninghouder. Belangrijk is om hierbij te melden dat de garantieregeling voor een grote financiele instelling geldt per afgegeven bankvergunning. Je moet hierbij denken aan het feit dat zowel ING als Postbank (vallen beiden onder de ING groep) Fortis en ABN AMRO (vallen nu nog beiden onder de Fortis groep), maar ook alle afzonderlijke Rabo banken een aparte vergunning hebben.
Beleggingen 

Wat betreft de aandelen- of obligatieportefeuille, geldt eigenlijk hetzelfde als voor hypotheken. In principe behoud je die gewoon; de waardepapieren staan immers op jouw naam en niet op naam van de bank. Ze behoren daarmee niet tot het vermogen van de bank. Al een aantal jaren geleden zijn hier scherpe regels voor ingesteld en moesten alle banken aparte bewaarbedrijven (custody’s) in het leven roepen waar de beleggingen van klanten worden gestald, zodat ze niet mee gaan bij een faillissement. Het kan alleen wel zo zijn dat de waarde van je aandelen kelderen, zeker als je aandelen in je bank had, of obligaties van je bank. Dus je lijdt dan ongetwijfeld een verlies als je die waardepapieren probeert te verkopen. Maar dat is het risico dat je neemt als je aan het kopen van aandelen of obligaties begint, en dat geld ben je hoogstwaarschijnlijk gewoon kwijt.