Woekerpolis leidt tot openheid advieskosten

Woekerpolis leidt tot openheid advieskosten
Naar aanleiding van de woekerpolisaffaire, waaruit bleek dat er soms wel erg veel verborgen kosten in levensverzekeringsproducten zitten, is de discussie over de openheid van kosten in financiële producten verder gegaan. Sinds 1 april zijn hiervoor nieuwe regels van toepassing. Hierover informeren wij graag in deze kwestie

Hoe zat het ook al weer ?
Veel mensen werden lange tijd aangetrokken door de voorgestelde rendementen in beleggingsverzekeringen, die soms tot ver over de 10% gingen. Voor ons waren de kosten en onhaalbare prognoses in dergelijke producten in 1998 de reden om deze rubriek te starten, maar pas een paar jaar geleden werd door de verschillende media vastgesteld dat er veel verborgen kosten in de producten zaten en de woekerpolisaffaire was geboren. Verschillende belangengroeperingen, ondersteund door advocatenkantoren, werden opgericht en begonnen zich te roeren richting verzekeraars. Na een uitgebreid onderzoek kwam de commissie De Ruiter met richtlijnen voor maximale kosten in dergelijke producten. Op basis van die richtlijnen hebben onderhandelingen tussen de belangengroeperingen inmiddels geleid tot de toezegging van verschillende verzekeringsmaatschappijen dat de mensen voor te hoge kosten zullen worden gecompenseerd.

De politiek wordt wakker
Na de veelvuldige media aandacht voor de woekerpolisaffaire kon de politiek niet achterblijven. Toen uit later onderzoek van de financiële toezichthouder AFM bleek dat het met name bij hypotheekadviezen nog wel eens schortte aan de kwaliteit, werd de politiek echt wakker. De financiële toezichthouder AFM moest met richtlijnen komen om de advieskwaliteit te verbeteren en via de invoering van de Wet op het Financiële Toezicht (WfT) werden deze richtlijnen omgezet in beleid dat er toe moet leiden dat de kwaliteit van de financiële (hypotheek)advisering beter wordt. De adviseur moet nu verplicht vooraf alle financiële risico’s van de klant in kaart brengen en vergelijkingen maken tussen verschillende aanbieders. Het advies moet daarna worden vastgelegd in een uitgebreid document, waarin alles voor de klant duidelijk is beschreven. Daardoor vraagt een gemiddeld hypotheekadviestraject ongeveer 20 uur aan arbeidstijd voor een onafhankelijk adviseur. Bij een bank is de tijdsinvestering natuurlijk een stuk minder, omdat zij alleen het eigen product verkopen en geen vergelijking met andere aanbieders hoeven te maken.

Beloningstransparantie
Een kwaliteitsverbetering van de advisering was voor de politiek niet voldoende. Er moest als gevolg van de woekerpolisaffaire ook meer inzicht komen in de kosten van alle moeilijke (complex genoemd) financiële producten en dat inzicht moest voorafgaand de aan de aanschaf van een product aan de klanten worden gegeven. Dat heeft uiteindelijk geleid tot een nieuw voorschrift. Vanaf 1 april 2009 is een financieel adviseur die hypotheken, allerlei verzekeringen en pensioenproducten verkoopt, verplicht om openheid te geven over de beloning die zij van banken en verzekeraars krijgen. 

Voor de klant wordt nu duidelijk wat een adviseur precies verdient aan het advies, dat wil zeggen welke beloning hij van de bank of verzekeraar krijgt als hij een hypotheek, levensverzekering of beleggingsproduct verkoopt. Het maakt allereerst een einde aan het wijdverbreide misverstand dat financieel advies gratis. Alleen dat is al winst. De consument betaalt namelijk uiteindelijk altijd zelf voor het advies. De verzekeraar/bank verwerkt de aan de tussenpersoon betaalde provisie gewoon in het product, via de rente, de premie of de beheerskosten. Weet de klant hoeveel hij betaalt, dan kan hij vragen wat de adviseur daar aan werkzaamheden tegenover zet. Is die verhouding scheef kan de klant hierover met de adviseur in discussie gaan. 

Openheid geldt (nog) niet voor banken
Vreemd genoeg zijn banken vooralsnog vrijgesteld van de nieuwe richtlijnen. Waar adviseurs de kosten voor hun bemiddeling in euro’s moeten verwerken in hun adviezen, hoeven banken slechts te volstaan met een mededeling dat ook zij kosten maken die verdisconteerd zijn in de afsluitkosten, rente en/of overige (beheers)kosten. Het zal u duidelijk zijn dat de tussenpersonen voor verzekeringen en hypotheken het met deze rechtsongelijkheid niet eens zijn, maar vooralsnog lijkt de bankenlobby richting de politiek sterker dan de wens tot volledige transparantie. 

Leidt transparantie tot het beste advies ?
Ondanks alle nieuwe wetgeving over de kwaliteit van het financiële advies en de hoogte van de provisie weten klanten echter nog niet of ze het beste product krijgen aangeraden of dat ze dat product krijgen waarbij de provisie voor de adviseur het hoogste is. Dat blijft een probleem dat eigenlijk alleen op te lossen is als de consument bereid is een uurtarief voor financieel advies gaan betalen. Dan wordt een adviseur door de klant betaald en niet door een polisfabriek of hypotheekbank. Veel kantoren bieden klanten daarom inmiddels een keuzemogelijkheid, beloning op basis van provisie of op basis van uurtarieven. Vooralsnog blijkt in de praktijk dat slechts weinig consumenten in de laatste optie geïnteresseerd zijn. Wordt dus ongetwijfeld nog vervolgd.